ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ ဒူတာေတးရဲ႕ ေမြးရပ္ေျမ

ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ ဒူတာေတးရဲ႕ ေမြးရပ္ေျမ

ဖိလစ္ပိုင္ရွိ ဒါဗာအို (Davao) ၿမိဳ႕က ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ ႐ိုဒရီဂို ဒူတာေတး၏ ဇာတိၿမိဳ႕ ဆိုျခင္းထက္ ပိုပါသည္။ သူ႔အတြက္ ဗန္းျပစရာ ေနရာတခု၊ သူ၏ ႏိုင္ငံေရး လိပ္စာကတ္ႏွင့္ Davao အေျခစိုက္ ဘေလာ့ဂါ ကားလို႔စ္ မြန္ဒါ (Carlos Munda) ေရးသလို “အထီးက်န္မႈ၏ ခံတပ္” တခုလည္း ျဖစ္ပါသည္။

ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း မင္ဒါနာအို (Mindanao) ကၽြန္းေပၚမွ ဒါဗာအိုၿမိဳ႕ ျပန္လည္ အသက္၀င္လာေရးအတြက္ သူ၏ ဘ၀သက္တမ္း တခုလံုးနီးပါး ဒူတာေတး အသံုးျပဳခဲ့သည္။ တခါတရံ ဒါဗာအိုၿမိဳ႕၏ လက္ေတြ႔ အမွန္တရားမ်ားျဖစ္ေသာ ေသနတ္ေဆာင္ ထားၾကသည့္ အေလ့အထမ်ား၊ ၀န္ဆာင္မႈ အလြန္ေကာင္းသည္ဟု ေက်ာ္ၾကားေသာ အငွားကား ေမာင္းသူမ်ားစသည့္ သူ၏၀န္းက်င္မွ ၿမိဳ႕ျပယံုတမ္းစကားမ်ားႏွင့္ ခြဲျခားရ ခက္ပါသည္။

စက္တင္ဘာလ ၂ ရက္ေန႔က ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ Roxas ညေစ်းဗံုးေပါက္ကြဲမႈ (Abu Sayyaf အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔၏ လုပ္ရပ္ဟု ယူဆရၿပီး လူ ၁၄ ဦးေသ၍ ၇၂ ဦး ဒဏ္ရာရခဲ့သည္) က Davao ၿမိဳ႕၏ ေအာင္ျမင္မႈအတြက္ တိုက္႐ိုက္ စိန္ေခၚမႈတခု ျဖစ္ လာခဲ့သည္။

ထိုျဖစ္ရပ္က ဒူတာေတး၏ ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားေရးဆိုင္ရာ ယံုၾကည္ခ်က္ႏွင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္ မနီလာ မဟုတ္သည့္ ေဒသမ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ေရးကို တြန္းအားေပးမည့္သူ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ႀကီးေသာ အစီအစဥ္မ်ားအတြက္လည္း ထိုးႏွက္မႈတခု ျဖစ္ခဲ့သည္။

အ၀တ္အထည္ေဟာင္းမ်ား၊ အေၾကာ္အေလွာ္မ်ားႏွင့္ နာမည္ေက်ာ္ Mang Danny ေရခဲမုန္႔ ေရာင္းသည့္ ဆိုင္ခန္းမ်ား ရွိေနသည့္ Roxas ညေစ်းက ဒါဗာအို၏ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စည္းကမ္းရွိစြာ ေနထိုင္ၾကသည့္ ဓေလ့စ႐ိုက္၏ သေကၤတတခု ျဖစ္သည္။

မၾကာေသးမီက က်ေနာ္ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုခဲ့ေသာ ဒါဗာအိုၿမိဳ႕ေတာ္ ကုန္သည္ႀကီးမ်ားအသင္း ဥကၠ႒ ဘိုနီဖာစီယို တန္ (Bonifacio Tan) က သမၼတ ဒူတာေတးအေပၚ သူ၏ အေကာင္းျမင္မႈကို ရွင္းျပသည္။
“စီးပြားေရးကို လည္ပတ္ဖို႔အတြက္ သူ႔မွာ အလြန္ လက္ေတြ႔က်တဲ့ အျမင္တခုရွိပါတယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားေရးကို ထိန္းသိမ္းရပါမယ္။ ေနာက္ပိုင္းက်ရင္ က်န္တဲ့ဟာေတြ အား လံုး ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။”

၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွစ၍ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္အျဖစ္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ဖူးေသာ ဒူတာေတးက သူ၏ ၿမိဳ႕တြင္ အင္အားေကာင္း ေသာ ၿမိဳ႕ျပယဥ္ေက်းမႈတခုကို ေအာင္ျမင္စြာ တည္ေထာင္ႏိုင္ခဲ့သည္မွာ သံသယမရွိပါ။ အဆိုပါ အေလ့အထက ယခု အခ်ိန္တြင္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံအတြင္း ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနသည္ အေၾကာင္းအရာမ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ပါက ျခားနားစြာ ရပ္တည္ေနသည္။

အမွန္တကယ္အားျဖင့္ ဒုစ႐ိုက္မႈ တိုက္ဖ်က္ေရးစည္းကမ္းမ်ား (အမ်ားျပည္သူႏွင့္ ဆိုင္ေသာေနရာတြင္ ေဆးလိပ္ေသာက္ ခြင့္မရွိျခင္း သို႔မဟုတ္ အရက္ေသာက္ခြင့္ မရွိျခင္း) ဆိုသည္မွာ ယခုအခ်ိန္တြင္ နာမည္ပ်က္ေနေသာ မူးယစ္ေဆးဝါးတိုက္ ဖ်က္ေရးကို ရည္ညႊန္းရန္ မဟုတ္ပါ။ ထိုနည္းတူ တရားစီရင္ျခင္းမရွိဘဲ သတ္ျဖတ္ျခင္းကလည္း ယခုအခါ ဒါဗာအို၏ၿမိဳ႕တြင္ အလြန္ေရပန္းစားေနသည္။

အဆိုပါ မူဝါဒမ်ားက ေျပာက္က်ား ေခါင္းေဆာင္စတိုင္ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ မဲဆြယ္လႈပ္ရွားမႈအၿပီးတြင္ သူ႔ကို မနီလာၿမိဳ႕ရွိ Malacanang သမၼတနန္းေတာ္သို႔ ေရာက္ေအာင္ ပို႔ေဆာင္ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။

ဒါဗာအိုၿမိဳ႕၏ အဆင္းရဲဆံုး ကမ္း႐ိုးတန္းရပ္ကြက္တခုမွ ေဒသခံ အႀကီးအကဲ တေယာက္ ျဖစ္သည့္ မန္ ရမ္မီ (Mang Remy) က ဒူတာေတးကို ရဲရဲတင္းတင္း ေထာက္ခံသူ တေယာက္ျဖစ္သည္။ “ဒါဗာအိုၿမိဳ႕က အရမ္းေအးခ်မ္းတယ္။ အရင္ကဆိုရင္ အရမ္း ကို ဗ႐ုတ္သုတ္ခ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒူတာေတး ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္အျဖစ္ တာဝန္မယူခင္ သူနဲ႔ စကား ေျပာခဲ့တာကို က်ေနာ္ မွတ္မိေနပါ တယ္။ သူက ဒီစနစ္ကို ေျပာင္းပစ္မယ္လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ သူက ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ အတြင္းမွာလည္း အလားတူ လုပ္ေပးႏိုင္မယ္လို႔ က်ေနာ္ ယံုၾကည္ပါတယ္” ဟု မန္ရမ္မီက ေျပာသည္။

အျငင္းပြားဖြယ္ရာ နည္းဗ်ဴဟာမ်ားအျပင္ ဒူတာေတးက ျပည္သူလူထုႏွင့္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူမ်ား၏ ယံုၾကည္မႈ ရရန္အတြက္ လံုၿခံဳေရးကို တိုးျမွင့္ခဲ့သည္။ ၿမိဳ႕ျပမ်ားကို အသစ္ျပန္လည္ ဖြဲ႔စည္းျခင္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္း၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ႏွင့္ အျခခံ အေဆာက္ အအံု ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးတို႔မွာ ၿပီးခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားအတြင္း ဒါဗာအိုၿမိဳ႕တြင္ ေအာင္ျမင္ခဲ့ပါသည္။

အေျခခံအားျဖင့္ ဒူတာေတးက သူ၏ ၿမိဳ႕တြင္ လံုၿခံဳေရးႏွင့္ စီးပြားေရးအတြက္ အဆင္ေျပေစမည့္ အေျခအေနမ်ားကို တည္ ေဆာက္ရန္ ႀကိဳးစားခဲ့သည္။ အားလံုး အေျခတက် ျဖစ္သြားလိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ႏွင့္ ျဖစ္သည္။ လတ္တေလာ အခ်ိန္ အထိ အဆိုပါ နည္းဗ်ဴဟာက အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းခဲ့ပံုရပါသည္။

Roxas ညေစ်းဗံုးေပါက္ကြဲမႈက ဒူတာေတး နည္းလမ္း၏ ထိေရာက္မႈမ်ားကို စိန္ေခၚရန္ ရည္ရြယ္ခဲ့ေၾကာင္း ထင္ရွားပါ သည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္ေဟာင္း တေယာက္က တႏိုင္ငံလံုးအတြက္ သူ၏ တာဝန္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ပါမည္လား။

ဗံုးေပါက္ကြဲမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဒူတာေတး၏ တုံ႔ျပန္မႈက တင္းမာျပတ္သားခဲ့သည္။ ဥပေဒမဲ့ အၾကမ္းဖက္လုပ္ရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အမ်ိဳးသားအေရးေပၚ အေျခအေနတခုကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံအတြင္းမွ အျခားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရရွိေအာင္ ႀကိဳးစားေနေသာ္လည္း Abu Sayyaf အဖြဲ႔ကို ထိပ္တိုက္ရင္ဆုိင္မႈမ်ား တိုးျမွင့္ခဲ့သည္။

ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ၏ ခပ္ၾကမ္းၾကမ္း အေျပာအဆိုမ်ားက အလုပ္သမား လူတန္းစားမ်ားၾကားတြင္ ေရပန္းစားေသာ္လည္း ျပ ႆနာ ျဖစ္ရသည္မ်ားလည္း ရွိေနသည္။ လာအိုႏိုင္ငံတြင္ က်င္းပသည့္ အာဆီယံ ထိပ္သီး အစည္းအေဝးတြင္ အေမရိကန္ သမၼတအိုဘားမားႏွင့္ ေတြ႔ဆံုရန္ ျငင္းပယ္ခံရျခင္းက သက္ေသျဖစ္သည္။

၁၉၈၀ ႏွစ္မ်ားအတြင္းက ဥပေဒမဲ့ ျဖစ္ခဲ့သည့္ ဒါဗာအိုၿမိဳ႕ကို ေျပာင္းလဲရာတြင္ အၿမဲမျပတ္ သတိေပးေနျခင္းက အေရးပါ ခဲ့သည္။ ထိုစဥ္က ဒါဗာအိုၿမိဳ႕၏ စီးပြားေရး အခ်က္အခ်ာ ေဒသတခု ျဖစ္သည့္ အဂ္ဒါအို (Agdao) တြင္ အၾကမ္းဖက္မႈ မ်ားျပားလြန္း၍ အာဖရိကမွ နီကာရာဂြာ (Nicaragua) ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္၍ နီကာ အဂၢါဒါအို (Nicar-Agdao) ဟု ေခၚေဝၚခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဖိလစ္ပိုင္ တႏိုင္ငံလံုး သို႔မဟုတ္ က်န္သည့္ အာရွ-ပစိဖိတ္ ေဒသမ်ားတြင္မူ ေကာင္းစြာ အလုပ္ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ျပင္ ေရပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ သည္ ဟိဂ္ (The Hague) ႏိုင္ငံတကာခံု႐ံုး၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၊ ဗီယက္နမ္ တို႔ကဲ့သို႔ေသာ ေတာင္းဆိုဖက္ ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ လိမၼာပါးနပ္စြာ ကိုင္တြယ္ ေဆာင္ရြက္သြားရန္ လိုအပ္မည္ ျဖစ္သည္။

ျပည္တြင္းေရးကို ၾကည့္ျပန္လွ်င္ လူဦးေရ ၁၀၅ သန္းေက်ာ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ရျခင္းက မဲဆႏၵနယ္ေျမအလိုက္ ႀကီးမားေသာ ကြဲ ျပားမႈမ်ား ရွိေနမည္ ျဖစ္သည္။

အမ်ားစုကမူ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ၏ ေကာင္းမြန္ေနသည့္ GDP တိုးတက္မႈႏႈန္း (လက္ရွိ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္း) ကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္း ရမည့္ ဒူတာေတး၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ကို ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကမည္ ျဖစ္သည္။ ကမာၻ႔စီးပြားေရး အားနည္းေနသည့္ အခိ်န္တခု တြင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအမ်ားစုက ဒူတာေတးအေပၚ စြပ္စြဲမႈမ်ားကို ေက်ာ္လြန္၍ ျမင္သာေသာ ကိန္းဂဏန္းမ်ားကို အေလး ေပးၾကမည္ျဖစ္သည္။

သို႔ေသာ္ လံုၿခံဳေရးက အေရးႀကီးေသာ္လည္း သူတေယာက္တည္းႏွင့္ အလုပ္အကိုင္မ်ားႏွင့္ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားကို ထုတ္ လုပ္ေပးႏိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။ ဥပမာအားျဖင့္ Mang Remy သည္ ဘဝတေလွ်ာက္လံုး ေဒသဆိုင္ရာ တာဝန္ခံတေယာက္ အျဖစ္ အစိုးရအလုပ္ကို လုပ္ေပးခဲ့ေသာ္လည္း သစ္သားႏွင့္ ဝါးမ်ား ေရာေႏွာ ေဆာက္လုပ္ထားၿပီး အျပည့္အစံု တန္ဆာ ဆင္ မထားႏိုင္သည့္ သူ႔အိမ္ေလးကို အဆင့္မျမွင့္ႏိုင္ခဲ့ပါ။ အစိုးရပိုင္ေျမေပၚတြင္ ေဆာက္လုပ္ထားသည့္ သူ႔အိမ္ေလးမွ လည္း အခ်ိန္မေရြး ႏွင္ထုတ္ခံရႏိုင္သည့္ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္သည္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ဒါဗာအို ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားမ်ား အပါအဝင္ ဖိလစ္ပိုင္ ႏိုင္ငံသား အမ်ားအျပားက ႏိုင္ငံျခားသို႔ သြားေရာက္ ေနၾကဆဲ ျဖစ္သည္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း၊ ေျမာက္အာရွႏွင့္ သြားေရာက္၍ အလုပ္အကိုင္ ရွာေဖြေနၾကရသည္။ သူတို႔က အိမ္သို႔ ျပန္ပို႔သည့္ ေငြပမာဏက မ်ားျပားသည္ မွန္ေသာ္လည္း လူေနမႈစရိတ္ကလည္း အလြန္ျမင့္မားေနသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ဒူတာေတး အေနျဖင့္ လူဆိုးလူမိုက္မ်ားကို ႏွိမ္နင္းျခင္းထက္ ပို၍ အားထုတ္ၿပီး သူ႔တြင္ နည္းလမ္းေကာင္းမ်ားရွိ ေနေၾကာင္း ျပသရေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ ေကာင္းမြန္ေသာ စည္းကမ္းႏွင့္ လိုအပ္သည့္သည္မ်ားကို ေျဖရွင္းေပးလိုသည့္ ဆႏၵရွိေၾကာင္းကိုလည္း ျပသရေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။

Roxas ညေစ်းဗံုးေပါက္ကြဲမႈက ဒူတာေတးကို ႀကိဳဆို ႏႈတ္ဆက္လိုက္ျခင္း တမ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။ သူက ေရွ႕ကို မည္သို႔ ခ်ီတက္မည္ ဆိုသည္ကိုေတာ့ မည္သူမွ် မသိႏိုင္ေသးပါ။

(ကရင္မ္ ရတ္စ္လာမ္ (Karim Raslan) သည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေရးရာမ်ားကို အထူးျပဳ ေရးသားေနသူတဦး ျဖစ္သည္။)

credit## ဧရာ၀တီ.